Zamek w Lublinie

Zamek w Lublinie jest siedzibą Muzeum Lubelskiego jest od 1957 roku, ale jego historia sięga dużo, dużo dalej! Pierwszą budowlą w tym miejscu był wzniesiony w 2. połowie XIII wieku lub na początku kolejnego stulecia gród kasztelański. Zespół zamkowy składa się z donżonu, kaplicy Trójcy Świętej i zamku właściwego.

Donżon

Donżon zwany również stołpem to monumentalna wieża obronno-mieszkalna. Była to pierwsza murowana część zamku i zachowała się do dzisiejszych czasów. Lubelski donżon należy do najstarszych zachowanych budowli na Lubelszczyźnie i stanowi bardzo cenny zabytek sztuki romańskiej. Jego powstanie przypisuje się Bolesławowi Wstydliwemu. Na szczycie wieży znajduje się taras widokowy, z którego można podziwiać panoramę Lublina.

Kaplica zamkowa

Na dziedzińcu zamkowym znajduje się jeszcze jeden ważny obiekt architektoniczny. Jest nim kaplica zamkowa pod wezwaniem Trójcy Świętej. Powstała między 1341, a 1370 rokiem. Za sprawą Władysława Jagiełły kaplica stała się obiektem wyjątkowej klasy! Z inicjatywy króla malarze ruscy pod kierownictwem Mistrza Andrzeja pokryli całą kaplicę polichromiami. Efektem tych prac jest zespół rusko-bizantyńskich malowideł, które są jednym z nielicznych w Polsce zachowanych malowideł tego typu i stanowią jeden z najcenniejszych zabytków sztuki w Europie!

Zamek

Zamek ma nie mniej ciekawą historię. Z uwagi na to, że Lublin usytułowany był na królewskim szlaku z Krakowa do Wilna, cieszył się zainteresowaniem królów. Za panowania Kazimierza Wielkiego w tym miejscu powstał otoczony murem obronnym gotycki pałac dla króla wraz z basztą żydowską. Kolejna dynastia królów również bardzo ceniła sobie zamek w Lublinie – to właśnie tu pod pieczą Jana Długosza wychowali się synowie Kazimierza Jagiellończyka.

Renesansowa rezydencja

Król Zygmunt Stary w 1520 roku zatrudnił włoskich mistrzów z Krakowa, którzy odpowiedzialni byli za przebudowę gotyckiego zamku w renesansową rezydencję. Podwyższony pałac królewski został ozdobiony modnymi w tym czasie attykami.

W tym czasie w zamku miało miejsce ważne wydarzenie, które opisał w utworze Proporzec albo hołd pruski Jan Kochanowski. 19 lipca 1569 roku książę pruski Albrecht Fryderyk Hohenzollern złożył królowi Zygmuntowi Augustowi. W tym roku na zamku obradował sejm, na którym zawarto ważne w dziejach Polski porozumienie – Unię Lubelską.

Niestety rezydencja nie przetrwała potopu szwedzkiego. Stacjonujące tam szwedzkie, węgierskie i moskiewskie wojska doprowadziły zamek do ruiny – ocalały jedynie kaplica i donżon.

Odbudowa zamku w nowym stylu

Odbudowa zamku w nowym stylu to inicjatywa wybitnego polskiego działacza oświeceniowego, Stanisława Staszica. Neogotycki pałac w stylu angielskim na jego zlecenie wykonał Jan Stompf, lubelski architekt. Gmach od początku przeznaczony był na więzienie Królestwa Kongresowego. W latach 1831-1915 pełnił funkcję więzienia carskiego, gdzie przetrzymywano głównie uczestników walk o niepodległość, np. powstańców styczniowych z 1863 roku.

Czasy najnowsze

Czasy najnowsze, czyli powojenne, to przede wszystkim więzienie nazistowskie w donżonie. Duża część przetrzymywanych tu osób zginęła w egzekucjach lub obozach śmierci. 22 lipca 1944 roku, gdy funkcjonariusze SS opuszczali Lublin, dokonali masowego mordu na 300 więźniach zamku. Po wyzwoleniu spod okupacji nazistowskiej zamek przeszedł w ręce Sowietów, którzy w zamku urządzili więzienie karno-śledcze. Przez mury zamku w tym czasie przewinęło się około 35 tysięcy ludzi, spośród których stracono 333 osoby.

W 1954 roku więzienie zlikwidowano. Więźniów przewieziono do zakładu karnego w pobliskim Chełmie, a zamek po remoncie przeznaczono na cele kultury. Od 1957 roku jest to siedziba główna Muzeum Lubelskiego. Założone w 1906 roku Muzeum do tego czasu mieściło się w podominikańskim gmachu. W Muzeum Lubelskim można oglądać wystawy stałe, gdzie prezentowane są przedmioty z wykopalisk archeologicznych, monety i medale od X do XX wieku, sztuka ludowa regionu lubelskiego, galeria malarstwa polskiego od XVII do XX wieku, a także malarstwa obcego od XVII wieku do XIX. Można też podziwiać militaria od czasów średniowiecza do II wojny światowej, a także sztukę użytkową.